نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۱۳

نشاطی پیش ازین بود آن قدم رفت

غروری کز جوانی بود هم رفت

حدیث کودکی و خودپرستی

رها کن کان خیالی بود و مستی

چو عمر از سی گذشت یا خود از بیست

نمی‌شاید دگر چون غافلان زیست

نشاط عمر باشد تا چهل سال

چهل ساله فرو ریزد پر و بال

پس از پنجه نباشد تندرستی

بصر کندی پذیرد پای سستی

چو شصت آمد نشست آمد پدیدار

چو هفتاد آمد افتاد آلت از کار

به هشتاد و نود چون در رسیدی

بسا سخنی که از گیتی کشیدی

وز آنجا گر به صد منزل رسانی

بود مرگی به صورت زندگانی

اگر صد سال مانی ور یکی روز

بباید رفت ازین کاخ دل افروز

پس آن بهتر که خود را شاد داری

در آن شادی خدا را یاد داری

نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۴۶ - وصیت کردن مهین بانو شیرین را

تو ایمن چون شدی بر ماندن خویش

که داری باد در پس چاه در پیش

مباش ایمن که این دریای خاموش

نکرد است آدمی خوردن فراموش

کدامین ربع را بینی ربیعی

کزان بقعه برون ناید بقیعی

جهان آن به که دانا تلخ گیرد

که شیرین زندگانی تلخ میرد

کسی کز زندگی با درد و داغ است

به وقت مرگ خندان چون چراغ است

سرانی کز چنین سر پرفسوسند

چون گل گردن زنان را دست بوسند

اگر واعظ بود گوید که چون کاه

تو بفکن تامنش بر دارم از راه

و گر زاهد بود صد مرده کوشد

که تو بیرون کنی تا او بپوشد

چو نامد در جهان پاینده چیزی

همه ملک جهان نرزد پشیزی

ره آورد عدم ره توشه خاک

سرشت صافی آمد گوهر پاک

چنین گفتند دانایان هشیار

که نیک و بد به مرگ آید پدیدار

نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۶۰ - آگاهی خسرو از رفتن شیرین نزد فرهاد و کشتن فرهاد به مکر

عنان عمر ازینسان در نشیب است

جوانی را چنین پا در رکیب است

کسی یابد ز دوران رستگاری

که بردارد عمارت زین عماری

مسیحاوار در دیری نشیند

که با چندان چراغش کس نبیند

جهان دیو است و وقت دیو بستن

به خوشخوئی توان زین دیو رستن

مکن دوزخ به خود بر خوی بد را

بهشت دیگران کن خوی خود را

چو دارد خوی تو مردم سرشتی

هم اینجا و هم آنجا در بهشتی

مخسب ای دیده چندین غافل و مست

چو بیداران برآور در جهان دست

که چندان خفت خواهی در دل خاک

که فرموشت کند دوران افلاک

بدین پنجاه ساله حقه بازی

بدین یک مهره گل تا چند نازی

نه پنجه سال اگر پنجه هزار است

سرش برنه که هم ناپایدار است

نشاید آهنین تر بودن از سنگ

ببین تاریک چون ریزد به فرسنگ

زمین نطعیست ریگش چون نریزد

که بر نطعی چنین جز خون نریزد

بسا خونا که شد بر خاک این دشت

سیاووشی نرست از زیر این طشت

هر آن ذره که آرد تند بادی

فریدونی بود یا کیقبادی

کفی گل در همه روی زمی نیست

که بر وی خون چندین آدمی نیست

که می‌داند که این دیر کهن سال

چه مدت دارد و چون بودش احوال

بهر صدسال دوری گیرد از سر

چو آن دوران شد آرد دور دیگر

نماند کس که بیند دور او را

بدان تا در نیابد غور او را

به روزی چند با دوران دویدن

چه شاید دیدن و چتوان شنیدن

ز جور و عدل در هر دور سازیست

درو داننده را پوشیده رازی است

نمی‌خواهی که بینی جور بر جور

نباید گفت راز دور با دور

شب و روز ابلقی شد تند زنهار

بدین ابلق عنان خویش مسپار

به صد فن گر نمائی ذوفنونی

نشاید برد ازین ابلق حرونی

چو گربه خویشتن تا کی پرستی

بیفکن از بغل گربه که رستی

فلک چندان که دیگ خاک را پخت

نرفت از خوی او خامی چو کیمخت

قمارستان چرخ نیم خایه

بسی پرمایه را بردست مایه

عروس خاک اگر بدر منیرست

به دست باد کن امرش که پیرست

مگر خسفی که خواهد بودن از باد

طلاق امر خواهد خاک را داد

گر آن باد آید و گر ناید امروز

تو بر بادی چنین مشعل میفروز

در این یک مشت خاک ای خاک در مشت

گر افروزی چراغ از هر ده انگشت

نشد ممکن که این خاک خطرناک

بر انگشت بریده بر کند خاک

تو بی‌اندام ازین اندام سستی

که گاهی رخنه دارد گه درستی

فرود افتادن آسان باشد از بام

اگر در ره نباشد عذر اندام

نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۶۱

به غم خوردن نکردی هیچ تقصیر

چه شاید کرد با تاراج تقدیر

بنا بر مرگ دارد زندگانی

نخواهد زیستن کس جاودانی

نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۶۶ - تنها ماندن شیرین و زاری کردن وی

چو شیرین کیمیای صبح دریافت

از آن سیماب کاری روی بر تافت

شکیبائیش مرغان را پر افشاند

خروس الصبر مفتاح‌الفرج خواند

شبستان را به روی خویشتن رفت

به زاری با خدای خویشتن گفت

خداوندا شبم را روز گردان

چو روزم بر جهان پیروز گردان

شبی دارم سیاه از صبح نومید

درین شب رو سپیدم کن چو خورشید

غمی دارم هلاک شیر مردان

برین غم چون نشاطم چیر گردان

ندارم طاقت این کوره تنگ

خلاصی ده مرا چون لعل ازین سنگ

توئی یاری رس فریاد هر کس

به فریاد من فریاد خوان رس

ندارم طاقت تیمار چندین

اغثنی یا غیاث المستغیثین

به آب دیده طفلان محروم

بسوز سینه پیران مظلوم

به بالین غریبان بر سر راه

به تسلیم اسیران در بن چاه

به داور داور فریاد خواهان

به یارب یارب صاحب گناهان

بدان حجت که دل را بنده دارد

بدان آیت که جان را زنده دارد

به دامن پاکی دین پرورانت

به صاحب سری پیغمبرانت

به محتاجان در بر خلق بسته

به مجروحان خون بر خون نشسته

به دور افتادگان از خان و مان‌ها

به واپس ماندگان از کاروانها

به وردی کز نوآموزی بر آید

به آهی کز سر سوزی بر آید

به ریحان نثار اشک‌ریزان

به قرآن و چراغ صبح خیزان

به نوری کز خلایق در حجاب است

به انعامی که بیرون از حساب است

به تصدیقی که دارد راهب دیر

به توفیقی که بخشد واهب خیر

به مقبولان خلوت برگزیده

به معصومان آلایش ندیده

به هر طاعت که نزدیکت صواب است

به هر دعوت که پیشت مستجاب است

به آن آه پسین کز عرش پیشست

بدان نام مهین کز شرح بیشست

که رحمی بر دل پر خونم‌آور

وزین غرقاب غم بیرونم آور

اگر هر موی من گردد زبانی

شود هر یک ترا تسبیح خوانی

هنوز از بی‌زبانی خفته باشم

ز صد شکرت یکی ناگفته باشم

تو آن هستی که با تو کیستی نیست

توئی هست آن دگر جز نیستی نیست

توئی در پرده وحدت نهانی

فلک را داده بر در قهرمانی

خداوندیت را انجام و آغاز

نداند اول و آخر کسی باز

به درگاه تو در امید و در بیم

نشاید راه بردن جز به تسلیم

فلک بر بستی و دوران گشادی

جهان و جان و روزی هر سه دادی

اگر روزی دهی ور جان ستانی

تو دانی هر چه خواهی کن تو دانی

به توفیق توام زین گونه بر پای

برین توفیق توفیقی برافزای

چو حکمی راند خواهی یا قضائی

به تسلیم آفرین در من رضائی

اگر چه هر قضائی کان تو رانی

مسلم شد به مرگ و زندگانی

من رنجور بی‌طاقت عیارم

مده رنجی که من طاقت ندارم

ز من ناید به واجب هیچ کاری

گر از من ناید آید از تو باری

به انعام خودم دلخوش کن این بار

که انعام تو بر من هست بسیار

مطالب مرتبط (جهت دسترسی ملیک نمائید)

مرگ و معاد در قرآن و روایات و اشعار و گفتار بزرگان جهان (کتب و مقالات )

( ادامۀ مباحث معاد در این موضوع جای دارد)

احادیث جامع ائمه معصومین

کتاب جامع در غیبت امام عصر و امامت

جامعترین مرجع سخنان بزرگان جهان